Cốm Làng Vòng

Hầu hết người Hà Nội đều đã từng thưởng thức hoặc ít nhất là cũng biết đến cốm làng Vòng, hương cốm mới mùa thu Hà Nội không chỉ đã ăn sâu vào trong tiềm thức người Tràng An mà cũng đã đi vào thi ca với những hương vị ngọt ngào thắm đượm chiều thu Hà Nội:

“Hà Nội mùa thu mùa thu Hà Nội

Mùa Hoa sữa về thơm từng cơn gió

Mùa Cốm xanh về, thơm bàn tay nhỏ

Cốm sữa vỉa hè, thơm bước chân qua”

Cốm được sản xuất tại nhiều nơi nhưng không nơi đâu nổi tiếng bằng Cốm làng Vòng. Không ai biết rõ người làng Vòng đến với nghề làm cốm từ khi nào, chỉ biết rằng xuất hiện từ khá lâu, vào một mùa thu cách đây cả ngàn năm, thời vua Lý Thái Tổ dời kinh đô từ Hoa Lư về Thăng Long, có một năm trời đổ mưa to, gió lớn, đê sông Hồng bị vỡ, ruộng lúa đang ngậm hạt cao nhất đồng cũng ngập chìm trong nước lũ. Người làng Vòng vội vã cắt những bông lúa nếp còn non về rang ăn dần, họ ngạc nhiên khi thấy hương vị dẻo thơm, càng ăn càng hấp dẫn. Rồi sau đó người làng Vòng làm cốm để ăn khi trời đã thu sang, kinh nghiệm làm cốm được tích lũy và truyền từ đời này sang đời khác, hạt cốm Vòng về sau càng xanh và dẻo thơm hơn.

Quy trình làm cốm Vòng phải qua nhiều công đoạn. Khi cây lúa mới bắt đầu hoe hoe vàng, chỉ khoảng mười ngày nữa là gặt rộ, cũng là lúc người làng Vòng đi chọn ngắt từng bông dài, hạt mẩy về chế biến. Để có cốm ngon thì phải cắt lúa đúng lúc bởi lúa già hạt cốm không còn xanh, cứng và gãy nát, lúa non quá, hạt cốm bết vào vỏ trấu, khó giã và nhão mất ngon. Rang lúa sao cho vừa lửa, hạt cốm chín tới, không giòn mà tróc trấu là công đoạn khó nhất trong nghề làm cốm, đôi tay người làm cốm phải khéo léo và dẻo dai. Lửa dùng rang cốm là dùng bếp bằng củi gỗ chứ không phải bếp ga hay bếp than. Giã cốm bằng loại cối riêng, nhịp chày nhè nhẹ, nhịp nhàng, như vậy cốm mới mịn và dẻo. Công đoạn sàng sấy là quyết định loại cốm nào được xuất ra ngoài. Lần sẩy sàng đầu sẽ có những hạt cốm mỏng, nhỏ như lá me, gọi là cốm lá me, thường dùng để ăn chứ không bán. Lần sẩy thứ hai là cốm rót, cốm này cũng rất ít. Cuối cùng là cốm đầu nia, loại cốm cuối cùng thơm ngon, hạt tròn trịa nhất, thường để mang đi bán.

Cốm Vòng đúng kiểu được gói trong hai lớp lá. Hạt cốm được gói trực tiếp bằng lá ráy để giữ cho cốm không bị khô và để được lâu hơn, lớp lá Sen được bao bọc bên ngoài như để tô điểm gói quà cũng như hương Sen thơm mát, phảng phất tạo sự hưng phấn cho người thực khách. Sau cùng là hai dây lạt mềm làm từ thân cây lúa đã tuốt hết hạt, đôi khi còn vương lại những hạt lép, buộc vuông góc nhau làm cho gói cốm thêm phần chắc chắn và nhìn bắt mắt. Sắc cốm làng Vòng tươi xanh như ngọc bích, ẩn mình trong màu thẫm biếc của lá sen già… màu sắc ấy như hòa tan trong khoảng không xanh biếc của vũ trụ bao la, mùa thu Hà Nội, có lẽ đẹp nhất cũng là đây.

Cốm làng Vòng được làm hai vụ trong năm và nhờ bảo quản nên có thể có quanh năm, nhưng ngon nhất vẫn là vào mùa thu, vị cốm thu bao giờ cũng dẻo dai, trong xanh và ngát thơm hơn. Khi những giọt sương giăng tràn khắp lối, trong tiết trời se lạnh của chiều thu Hà Nội, những chiếc lá sen dần chuyển sang già hơn, kết đọng lại những hương thơm tinh túy nhất của đất trời thủ đô, cốm mùa thu bắt đầu theo chân những gánh hàng rong len lỏi vào từng ngõ phố nhỏ.

Cốm làng Vòng có rất nhiều cách thưởng thức. Có thể ăn ngay hoặc chế biến cốm thành các món bánh cốm, cốm xào và chè cốm… Người ta cũng có thể ăn cốm làng Vòng với chuối trứng cuốc, một loại chuối chín vàng đậm đà chỉ có trong mùa thu. Mỗi món có một sức hấp dẫn riêng nhưng ngon nhất vẫn là nhâm nhi những hạt cốm mộc. Để ăn cốm người ta không dùng bát mà phải bốc từng dúm cốm nho nhỏ đựng trong lá sen, nhai cốm phải thật chậm rãi để cảm nhận vị ngọt thơm thoang thoảng của lúa nếp non và hương sen ngan ngát, cảm giác như tất cả âm hưởng của mùa thu tuyệt diệu đều đọng lại trên đầu lưỡi tâm thanh.

Cốm hiện nay được sản xuất tại nhiều nơi của thủ đô Hà Nội, đặc biệt là tại Mễ Trì có rất nhiều gia đình làm nghề làm cốm. Cốm ở đây cũng rất thơm ngon nhưng không nổi tiếng bằng cốm làng Vòng, bởi hương vị đặc trưng dịu dàng và thanh cao của đất trời nơi đây. Vì thế Cốm làng Vòng đã trở thành một đặc sản đặc trưng, mang một nét văn hoá của Hà Nội ngàn năm văn hiến.

Ở Hà nội, đặc sản cốm Vòng đã đi tới khắp những con phố phường, đi tới mọi thôn xóm bình dân, đã theo chân biết bao du khách gần xa, là món quà độc đáo cho các cuộc liên hoan gia đình, tụ họp bạn bè,… Món ăn mộc mạc, dân dã mang theo phẩm chất thanh tao của người dân nơi chốn Hà thành, nay đã trở thành thành nét văn hóa ẩm thực thật đáng tự hào của thủ đô Hà Nội. Khi nào có dịp đặt chân lên đất kinh kỳ, đừng quên một lần thưởng thức đặc sản cốm Vòng  và chia sẻ “Cảm xúc thân thương” của món quà độc đáo và hấp dẫn đất Thăng Long tới những người thân yêu nhất.

Bình luận